Geschreven door Rick van den Berg en Luc van de Weijer
Het landelijk gebied in Nederland verandert, het aantal agrarische bedrijven zal in de toekomst afnemen waardoor de kwaliteit van de buitengebieden zal veranderen. Volgens berekeningen praten we over 16.000 tot 24.000 agrarische bedrijven in Nederland die gaan stoppen. Hierdoor komt naar verwachting 24.000.000 m2 aan bedrijfsgebouwen en 8.000.000 m2 aan gebouw met woonfunctie vrij.
Deze leegstand en mogelijke verpaupering zorgt voor een slecht beeld en ongewenste situaties in het landelijk buitengebied.
Om dit tegen te gaan, maar ook om de kwaliteit in stand te houden, is door het Rijk de verantwoordelijkheid neergelegd bij de provincies en gemeenten. Diverse regelingen zijn er geformuleerd die ervoor moeten zorgen dat de leegstand plaats maakt voor woningbouwontwikkeling en een verbetering van de ruimtelijke kwaliteit. Echter zijn er per provincie veel verschillen en onduidelijkheden omtrent deze regelingen.
In opdracht van RED Concepts hebben Rick van den Berg en Luc van de Weijer van de opleiding Ruimtelijke Ontwikkeling aan de Avans Hogeschool in Tilburg onderzoek gedaan naar de kansen en mogelijkheden voor woningbouw binnen de hierboven genoemde provinciale regelingen. Hiervoor hebben zij het adviesrapport “Kansen uit Buiten, wonen in landelijk buitgebied” geschreven. Met als doel om duidelijkheid te creëren voor ontwikkelaars en overheden omtrent de verschillende provinciale regelingen en hieruit de kansen en meerwaarde te achterhalen.
In het onderzoek zijn 3 kern provincies en haar regelingen onderzocht; Overijssel, Noord-Holland en Noord-Brabant. Het bleek al gauw dat ieder van deze 3 provincies haar eigen regelingen en beleid heeft. Ook de definitie en invulling van ruimtelijke kwaliteit met daaraan gekoppelde doelen, verschillen per provincie.
Om een voorbeeld te geven, de focus van Noord-Holland ligt voornamelijk bij het verdichten van de steden. Binnen de provincie is weinig tot geen leegstand en verpaupering van agrarisch vastgoed (de provincie heeft ten opzichte van de andere 2 provincies ook minder landelijk buitgebied). Mede door deze twee gegevens wordt er weinig invulling gegeven aan de regelingen voor ontwikkeling in het buitengebied. De evaluatie op de Ruimte-voor-Ruimte regeling heeft zelfs als gevolg gehad dat de regeling is komen te vervallen en vervangen door een ‘versimpeld’ VAB-beleid.
Daarentegen wordt er in Noord-Brabant met de Ruimte-voor-Ruimte regeling invulling gegeven aan de ambities en doelen zoals omschreven in de structuurvisies van de provincie. Door middel van de opgerichte Ontwikkelingsmaatschappij Ruimte voor Ruimte* en het VABIMPULS* wordt ruimtelijke kwaliteit in het buitengebied juist gestimuleerd.
Eén van de conclusies uit het onderzoek
In alle drie de provincies die zijn onderzocht worden woningbouwontwikkelingen in het landelijk buitengebied veelal beperkt tot kleinschalige ontwikkelingen, 2 tot 3 woningen. Met uitzondering van Noord-Brabant waar juist gekeken wordt naar mogelijke uitbreidingen tot grotere gebiedsontwikkelingen.
Eén van de aanbevelingen richting overheden en provincies
Zorg voor een landelijke regeling die binnen elke provincie hetzelfde is.
Door de grote verschillen in visie en doelstellingen van de verschillende provincies, maar ook door de vrijheid in het maken van beleid met betrekking tot de door het Rijk aangeleverde instrumenten (zoals de Ruimte-voor-Ruimte regeling), is er veel onduidelijkheid ontstaan voor ontwikkelaars en particulieren, maar ook voor overheden zelf.
Een aanbeveling is om landelijk te acteren met één en dezelfde regeling met daarin eenduidige en dezelfde benamingen. En maak voor iedereen inzichtelijk welke kaders er per overheidsniveau gesteld worden. Zo is de regeling lokaal toepasbaar en wordt het door iedereen op dezelfde manier geïnterpreteerd.
Ben je geïnteresseerd in het volledige onderzoek en de uitkomst hiervan, neem dan contact op met Koen van Meer. Tijdens een kop koffie of thee praten we je met plezier bij en wisselen we graag met je van gedachten over dit onderwerp.
*lees meer hierover op de website van de provincie Noord-Brabant